اقسام خسارات قراردادی 

• خسارت ناشی از عدم انجام تعهد 
  • اگر رابطه تعهد و زمان انجام تعهد به نحو مطلوب باشد و تعهد توسط متعهد در موعد مقرر انجام نشود خسارت عدم انجام تعهد قابل دریافت است » مثل شام عروسی 
• خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد 
  • اگر رابطه تعهد و زمان انجام تعهد به نحو تعدد مطلوب باشد و متعهد در موعد مقرر تعهد را اجرا نکند می توان از او خسارت تاخیر در انجام تعهد دریافت کرد » مثل پیمانکار
    • نتیجه و فایده عملی موارد مذکور در اخذ خسارت در  این است که :
      • خسارت عدم انجام تعهد با انجام اصل تعهد قراردادی قابل جمع نیست ولی خسارت تاخیر در انجام تعهد با انجام اصل تعهد قابل جمع است 
      • در مواردی که رابطه تعهد و موعد انجام تعهد به نحو وحدت مطلوب است (مثل مثال شام عروسی ) اصطلاحا زمان قید تعهد است و در مواردی که رابطه تعهد و موعد انجام تعهد به نحو مطلوب است اصطلاحا زمان شرط تعهد است نه قید آن 

شرایط مطالبه خسارت قراردادی 

• شرایط مطالبه خسارت قراردادی
  • زمان انجام تعهد فرا رسد 
  • تعهد انجام نشده باشد 
  • به واسطه نقض عهد قراردادی به متعهدله (کسی که تعهد به نفع او شده) ضرر وارد شود
  • لزوم جبران خسارت در قرارداد  یا عرف یا قانون مقرر شده باشد 

سوال ؟ 

اگر موعد اتمام و انجام تعهد هنوز فرا نرسیده باشد اما مشخص باشد که متعهد در مدت زمان باقی مانده نمی تواند تعهد خود را اجرا کند آیا می توان پیشا پیش علیه او طرح دعوا نمود؟ 

• خیر طبق قوانین ایران و بنابر ماده ۲۲۶ ق.م چنین چیری پیش بینی نشده و تا زمانی که هنوز موعد اجرای تعهد فرا نرسیده نمی توان علیه متعهد طرح دعوی کرد.

لزوم یا عدم لزوم مطالبه انجام تعهد توسط طلبکار

• سوال این است آیا لازم است که متعهدله اجرای تعهد را از متعهد درخواست کند تا بتواند بابت نقض عهد وی از او خسارت دریافت کند یا نیازی به مطالبه (درخواست) نیست و به صرف نقض تعهد متعهد از انجام تعهد طلبکار می تواند خسارت دریافت کند؟
  • فقط در تعهداتی که عندالمطالبه هستند(مثل مهریه) متعهد له باید از متعهد انجام تعهد ر درخواست کند و در تعهدات حال و موجل  متعهد باید تعهد خود را حسب مورد فورا یا در سرسید انجام دهد و نیازی به مطالبه متعهد له نیست برای مثال وقتی که شرکت تعمیر و نگهداری آسانسور متعهد شده باشد که در هر زمانی که ما بخواهیم برای سرویس آسانسور اقدام کند در صورتی می توانیم به خاطر نقض عهد از او خسارت دریافت کنیم که ثابت کنیم اجرای تعهد و تعمیر آسانسور را از او درخواست کرده ایم
  • اما نکته مهم اینکه اگر موضوع تعهد وجه رایج (ریال ایران ) باشد تابع این قاعده نیست به عبارت دیگر در تعهدات ناظر به وجه رایج متعهد در صورتی ملزم به پرداخت خسارت قراردادی می شود که طلبکار انجام تعهد (پرداخت پول ) را از او مطالبه کرده باشد به عبارت ساده تر در صورتی خسارت ناشی از نقض عهد پرداخت خواهد شد که هم موعد انجام تعهد رسیده باشد و هم متعهدله انجام تعهد (پرداخت پول) را مطالبه کرده باشد
    • در خصوص محاسبه مبدا خسارت تاخیر تادیه نظریات مختلفی وجود دارد اما با توجه به رویه قضایی فعلی ، مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه را از روز مطالبه طلب در نظر می گیرند  بنابراین مطالبه طلب هم شرط گرفتن خسارت و هم مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه است ضمنا مطالبه با هر روشی امکان پذیر است مثل ارسال پیامک تا تماس تلفنی ، واتس آپ و… اما بهترین و محکمه پسند ترین روش ارسال اظهارنامه می باشد 
    • البته در خصوص چک قانون صراحت دارد که خسارت تاخیر تادیه نسبت به چک از تاریخ مندرج در چک (سررسید) محاسبه می شود

موارد معافیت از پرداخت خسارت تاخیر تادیه 

1. اگر محکوم علیه ، اعسار خویش را از پرداخت محکوم به اثبات نماید 
2. شخص ورشکسته از تاریخ توقف
3. تاخیر در پرداخت حقوق مستخدمین دولتی که دولت مکلف به پرداخت آن است » مثل حقوق معلمان